BYSTRZYCA KŁODZKA (inf. zewn.). Środki ochrony roślin, zwane również pestycydami (łac. pestis - zaraza, pomór, caedo - zabijam), to substancje syntetyczne lub naturalne stosowane do zwalczania organizmów szkodliwych lub niepożądanych. Są używane głównie do ochrony roślin uprawnych, lasów, zbiorników wodnych, zwierząt, ludzi, produktów żywnościowych a także do niszczenia żywych organizmów uznanych za szkodliwe, w budynkach inwentarskich, magazynach itp. Środki ochrony roślin należą do najbardziej szkodliwych związków, na których działanie są narażeni rolnicy. Duża toksyczność środków ochrony roślin, jak również wciąż wzrastające ich zużycie w gospodarstwach rolnych sprawiają, że są one największym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia osoby, która ma z nimi kontakt.
.png)
Bezpieczeństwo i higiena pracy to podstawa przy pracy ze środkami ochrony roślin. Wszystkie pestycydy, a szczególnie insektycydy, są związkami szkodliwymi lub trującymi dla ludzi i zwierząt stałocieplnych. Truciznami nazywamy te związki, które po wprowadzeniu do organizmu w małych dawkach powodują zaburzenia jego funkcji życiowych lub śmierć. Szkodliwe efekty wyrażają się toksycznością ostrą, podostrą lub przewlekłą - wskazuje to przekroczenie granic tolerowanych przez dany organizm.
Prace grożące kontaktem z pestycydami to przede wszystkim:
• przygotowywanie roztworów użytkowych preparatów handlowych, np. do opryskiwania lub zaprawiania nasion (uwaga: praca ze skoncentrowanymi preparatami!),
• przeprowadzanie oprysków (zagrożenie dotyczy kierowców ciągników, operatorów dozowników, operatorów ręcznych końcówek opryskiwaczy),
• podlewanie roślin, rozsiewanie granulatów do gleby,
• zaprawianie ziarna w magazynach zbożowych (uwaga: praca uważana za szczególnie niebezpieczną z punktu widzenia narażenia na pestycydy!),
• praca w magazynach, w których są przetrzymywane preparaty (uwaga: jednoczesne przechowywanie różnych preparatów zwiększa w sposób istotny zagrożenie dla człowieka!),
• czyszczenie i naprawa aparatury,
• pranie odzieży roboczej,
• zagospodarowywanie odpadów pestycydów (pustych i uszkodzonych opakowań po preparatach, ścieków z mycia maszyn i prania odzieży, roślin i części roślin, przeterminowanych preparatów, resztek pestycydów itp.).
Wyróżniamy cztery drogi wchłaniania środków ochrony roślin:
a) doustna - występuje w przypadku wypicia lub zjedzenia pestycydu,
b) skóra - mamy z nią do czynienia, gdy preparat zostanie umieszczony na skórze; bardzo często z tym przypadkiem spotykamy się przy przenoszeniu preparatów i przygotowaniu cieczy roboczej,
c) oddechowa - występuje przy przedostaniu się preparatu do dróg oddechowych; najczęściej mamy do czynienia przy przygotowaniu cieczy roboczej lub przy opryskiwaniu,
d) śluzówki - przez błony śluzowe dostają się środki ochrony roślin w postaci cieczy roboczej, par lub aerozoli; często mamy do czynienia z dostaniem się środków do oczu.
Niekorzystne działanie pestycydów na organizm człowieka można podzielić na trzy kategorie:
- zatrucia ostre - wywołane jednorazowym wchłonięciem dużej dawki środka ochrony roślin,
- zatrucia przewlekle - powstające na skutek odkładania się w organizmie i kumulacji małych dawek pestycydów przez dłuższy okres czasu;
- skutki odległe - mogące się ujawnić po kilku czy kilkunastu latach i z tego względu często niezwykle trudne do identyfikacji i powiązania objawów z przyczynami mogą również być obserwowane dopiero u następnych pokoleń.
Typowe objawy zatrucia małymi dawkami pestycydów to:
- złe samopoczucie, ogólne osłabienie,
- bóle i zawroty głowy
- nudności, wymioty,
- bóle brzucha, biegunka,
- niepokój, pobudzenie,
- ślinotok, łzawienie,
- zlewne poty (rzadziej).
Z uwagi na niespecyficzność tych objawów i ich typowość dla zwykłego zatrucia pokarmowego czy przemęczenia tylko w niewielu przypadkach osoby zatrute pestycydami trafiają do lekarza. Bardzo istotny jest fakt, że wrażliwość na zatrucie pestycydami zdecydowanie się wzmaga, jeżeli jednocześnie na organizm działają: leki, alkohol, rozpuszczalniki, farby, inne pestycydy a nawet tytoń czy kawa. Najczęściej zatrucia pestycydami są skutkiem nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy ich stosowaniu, niewłaściwego sposobu przechowywania oraz łatwego dostępu przez osoby nieupoważnione.
Aby zapobiec zatruciom środkami ochrony roślin należy stosować podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy:
1. Odpowiedni dobór środka ochrony roślin.
2. Odpowiednie pomieszczenie do magazynowania środków ochrony roślin (odpowiednio zamykane i oznakowane), z dala od osób postronnych i zwierząt.
3. Szczegółowe i zrozumiałe zapoznanie się z etykietą środka, który chcemy zastosować.
4. Odpowiedni dobór środków ochrony osobistej, tj. szczelny, nieuszkodzony kombinezon z kapturem, maska, gogle, rękawice, obuwie.
5. Prawidłowy stan techniczny maszyn i sprzętu służącego do oprysków pestycydami.
6. Stosowanie do oprysków ciągników rolniczych z zabudowaną kabiną.
7. Wykonywanie oprysków przy bezwietrznej i bezdeszczowej pogodzie oraz umiarkowanej temperaturze powietrza.
8. Całkowity zakaz jedzenia i picia, jak również palenia papierosów podczas wykonywania
oprysków.
9. Zwrot do sklepu wypłukanych opakowań po środkach ochrony roślin.
10. Dokładne umycie maszyn i sprzętu służących do oprysków.
11. Dbanie o czystość i dobry stan odzieży ochronnej (mycie i czyszczenie po skończonej pracy).
12. Dokładne umycie całego ciała i zmiana odzieży po skończonych opryskach.
Stosując fundamentalne zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas zabiegów z użyciem pestycydów chronimy zdrowie i życie, zapobiegamy degradacji środowiska i w konsekwencji możemy cieszyć się z udanych plonów.
Damian Bartkowski
specjalista
PT KRUS w Bystrzycy Kłodzkiej
Opracowano na podstawie materiałów i broszur prewencyjnych KRUS, CIOP
Foto agronews.pl
